Tokom 2018/2019. godine Zavod za zaštitu i korištenje kulturno-historijskog i prirodnog naslijeđa Tuzlanskog kantona, u okviru projekta „Predstavljanja i afirmacije nacionalnih spomenika Bosne i Hercegovine sa područja Tuzlanskog kantona u elektronskim i drugim aktuelnim medijima“, kroz posebno pripremljene stručne priloge (tekst i odabrane fotografije), prezentuje sve nacionalne spomenike sa područja Tuzlanskog kantona, koji ujedno predstavljaju najvrijednija dobra našeg naslijeđa.
Prezentovanje pojedinih nacionalnih spomenika a u cilju nihovog afirmisanja u javnosti nastavljamo sljedećim prilogom:
Zbirka slika Ismeta Mujezinovića
Komisija za očuvanje nacionalnih spomenika je u februaru 2013. godine, proglasila „Pokretno dobro – Zbirka slika Ismeta Mujezinovića koja se nalazi u Međunarodnoj galeriji portreta u Tuzli“ nacionalnim spomenikom Bosne i Hercegovine.
Međunarodna galerija portreta u Tuzli predstavlja rijetku instituciju koja baštini djela bosanskohercegovačkih umjetnika koji su se, prije osnivanja akademija likovnih umjetnosti u Bosni i Hercegovini, školovali u priznatim evropskim centrima umjetnosti. Fundus Galerije predstavlja izvor za izučavanje povijesti i razvoja bosanskohercegovačke umjetnosti u cjelini, izučavanje portreta kao likovne teme, te izučavanje različitih likovnih pravaca, materijala i tehnika.
Zbirka slika Ismeta Mujezinovića broji 2085 slika, crteža, grafika i krokija koji su nastali tokom sedam decenija plodonosnog angažmana ovoga slikara. Za vrijeme studijskih boravaka u svjetskim likovnim metropolama poput Beča ili Pariza, Mujezinović istražuje suvremene slikarske pravce, ali na svojim slikarskim platnima ostaje vjeran realizmu. Slikarstvo Ismeta Mujezinovića svjedočanstvo je različitih povijesnih mijena, ali i ličnog slikarovog sazrijevanja. Također, slikar aktivno potiče razvoj kulturnog života u Sarajevu i rodnoj Tuzli.
Učestvovao je u osnivanju Umjetničke galerije Bosne i Hercegovine, Galerije jugoslovenoskog portreta (danas Međunarodne galerije portreta), Državne škole za umjetnost i umjetne zanate. Godine 1947. izabran je za člana Naučnog društva NR Bosne i Hercegovine (kasnije Akademija nauka Bosne i Hercegovine).
Ismet Mujezinović rođen je 02.12.1907. godine u Tuzli.
U rodnom gradu se školuje u mektebu, ruždiji, a kasnije i medresi. Godine 1919. upisan je u gimnaziju u Tuzli. U periodu od 1919. do 1921. godine slika portret svog rođaka i staratelja Huseina efendije Hafizovića i prvu sliku rađenu uljanim bojama – Djeca.
Prve radove izlaže u izlozima tuzlanskih radnji i knjižara. U periodu od 1921. do 1924. godine zaokupljen je istraživanjem fotografije. U studiju tuzlanskog fotografa Nađa, radi na retuširanju fotografija.
Međutim, 1924. godine zbog neslaganja sa očuhom oko izbora svoga zanimanja seli se u Sarajevo (nakon završenog drugog razreda gimnazije, očuh ga upisuje u zanatsku školu, ali zalaganjem prof. Bogdana Babića, Mujezinović se ipak vraća u treći razred gimnazije).
Školovanje nastavlja u Sarajevskoj Realci (od 1925). Interesuje se za slikarstvo te često posjećuje ateljee svojih profesora – Vojislava Hadžidamjanovića, Petra Tiješića, Sige Sumereckera i Romana Petrovića.
Godine 1925. upoznaje se sa uglednim sarajevskim advokatom dr. Nikom Andrijaševićem „poštovaocem likovne kulture i u to vrijeme jednim od rijetkih mecena sarajevskih umjetnika“. Iste godine Mujezinović slika portret dr. Nike Andrijaševića.
Po završetku srednje škole, priprema se za polaganje prijemnog ispita na Kraljevskoj akademiji za umjetnost i umjetni obrt u Zagrebu. Dr. Andrijašević mu pomaže u pripremama te prikuplja neophodnu literaturu za ispit.
Uz pohvalu profesora Maksimilijana Vanke polaže prijemni ispit i upisuje se na Kraljevsku akademiju za umjetnost i umjetni obrt u Zagrebu (23. novembra, matični broj 135).
Dr. Andrijašević se zalaže da mladi umjetnik dobije stipendiju – potporu Hrvatskog kulturnog društva „Napredak“ te 1926. godine organizira prvu samostalnu Mujezinovićevu izložbu u prostorijama Napretkove palače u Sarajevu.
Godine 1929. izlaže u Pragu na Međunarodnoj izložbi umjetničkih akademija. Za postignute rezultate u radu, sa nekolicinom svojih kolega, dobija nagradnu stipendiju rektora Ivana Meštrovića i boravi u Parizu (od 4. jula 1929).
U četvrtoj, završnoj, godini studija nalazi se u klasi profesora Vladimira Becića koji je držao časove slikanja u prirodi. Pored Becića, slikarsku klasu su vodili Ljubo Babić, Tomislav Krizman i dr. Branko Šenoa. Za svoj diplomski rad slika kompoziciju Akt.
Nakon završetka Akademije, boravi u Skradu gdje slika pejzaže, mrtve prirode i portrete. Iz ovog perioda izdvaja se kompozicija Zeleni vir koja je kasnije, u svrhu unapređenja turizma ovog mjesta, reproducirana kao razglednica.
Kako navodi Ibrahim Krzović, u ukupnom Mujezinovićevom opusu ovaj boravak u Skradu predstavlja vrijednu i nezaobilaznu stvaralačku cjelinu, obilježenu ostvarenjima izuzetne likovne vokacije.
Od 1931. do 1932. godine odlazi na putovanje po evropskim metropolama umjetnosti – Beč, Minhen te naposlijetku Pariz. U Pariz stiže 12. juna 1931. godine. Posjećuje muzeje, galerije i ateljee jugoslovenskih i francuskih slikara. Uz stipendiju francuske vlade, Mujezinović upisuje Sorbonu gdje pohađa predavanja iz historije umjetnosti.
Prati likovna dešavanja ovog likovnog središta te istražuje kubizam, fovizam i sirealizam.
Krajem 1932. godine Mujezinović se vraća u Jugoslaviju, a od 1933. živi i radi u Bijeljini. Učestvuje u organizaciji kulturno-prosvjetnih manifestacija grada. Od njih se posebno izdvaja pozorišni komad „Jegor Buličov“ za koji izrađuje scenografiju i učestvuje u njemu kao glumac.
Godine 1936. nastanjuje se u Sarajevu. Radi u ateljeu koji se nalazio u zgradi Gazi Husrev-begova vakufa koja se nalazi u blizini sarajevske Katedrale, na uglu ulica Ferhadija i Trga fra Grge Martića. U ovom ateljeu nastalo je nekoliko kompozicija sa pogledom na sarajevske ulice (na primjer, Pred crkvom, 1938.) Iz tog slikarskog razdoblja posebno se izdvajaju kompozicije U vrtu, Uranak pod hrastovima, Žetva, Užina na radilištu. Okuplja „Mlađe“, izlaže sa „Petoricom“, a kasnije sa umjetničkim društvom „Cvijeta Zuzorić“ u Sarajevu i Beogradu. Učestvuje na trećoj izložbi zagrebačkih slikara u Zagrebu.
U periodu od 1936. do 1939. godine učestvuje na godišnjoj izložbi umjetničkog društva „Cvijeta Zuzorić“ u Sarajevu te izložbi sarajevskih likovnih umjetnika organizirane u paviljonu „Cvijeta Zuzorić“ u Beogradu. Likovna kritika, uključujući Đoku Mazalića i Jovana Kršića veoma pohvalno ocjenjuje njegove predstavljene radove.
Ženi se Marijom Sisarić. Nastaju kompozicije Portret Marije, Vojkovići, Djeca u školi.
Nakon ranjavanja 1942. godine, boravi u Foči gdje rukovodi ekipom tehnike pri Vrhovnom štabu. Angažira se oko organiziranja izložbe Antifašističkog plakata koja je priređena u povodu Prvog maja. Nakon Foče odlazi u Driniće, pokraj Bosanskog Petrovca, u uredništvo lista „Borba“ gdje obavlja poslove vezane za likovnu i tehničku opremu.
Učestvuje u uređenju dvorane i pozornice u Bihaću za Prvo zasjedanje AVNOJ-a. Pravi skice, crteže, izrađuje portrete Tita i savezničkih državnika, piše parole. Tokom održavanja Zasjedanja, crta portrete učesnika, govornika i delegata. Značajan broj ovih portreta objavljen je u „Borbi“ i „Narodnom oslobođenju“, glasilu AVNOJ-a. Izrađuje kartu „Bihaćke republike“. Iz Bihaća se vraća u Bosanski Petrovac u „Borbu“ gdje je pravio skice i crteže za Prvi kongres USAOJ-a. Učestvuje u uređenju sale za održavanje kongresa zajedno sa kolegom Vojom Dimitrijevićem. Za ovu priliku napravio je dvije kompozicije – Omladina na frontu i Omladina u pozadini (2 x 9 m).
Od 1943. godine Mujezinović boravi u Bihaću gdje je angažiran u slikarskoj radionici koja je radila pri Propagandnom odjelu AVNOJ-a (Klub partizana umjetnika). Također, sarađuje u časopisima „Narodno oslobođenje“, „Žena danas“ i „Krajiški udarnik“.
Zajedno sa Draganom Mažarom i Dragom Vučinovićem piše satirični komad „Kafanski stratezi“ koji je prvi put izveden u Vlasenici. Tokom ovog perioda naslikao je oko 4000 radova, uglavnom crteža, skica i linoreza, od čega je manji broj sačuvan do danas.
Nakon oslobođenja Tuzle radi u Agit-propu Oblasnog komiteta Komunističke partije Jugoslavije za istočnu Bosnu i u Odjeljenju za kulturu i umjetnost Oblasnog narodnooslobodilačkog odbora za istočnu Bosnu. Učestvuje u likovnom oblikovanju „Fronta slobode“ objavljujući ilustracije i vinjete. Novembra mjeseca 1944. odlazi iz Tuzle u Vrhovni štab u Beograd, gdje u propagandnom odjelu Vrhovnog štaba vodi više kulturno-umjetničkih sekcija, a posebno je aktivan u dramskoj i filmskoj sekciji.
Jedan je od inicijatora uspostavljanja ilustrovanog vojnog lista „Front“ u Beogradu (1945), čiji je prvi urednik. Bavi se izradom brojnih plakata, ilustracijom prvih čitanki, listova i biltena. Ilustruje ratne memoare Rodoljuba Čolakovića, sa oko 450 crteža; likovno oprema književna djela Ive Andrića, Branka Ćopića, Slavka Mićanovića.
Po povratku u Sarajevo, angažira se na formiranju Državne škole za likovnu umjetnost i umjetne zanate, koja je otvorena 7. oktobra 1945. godine. Učestvuje u stvaranju udruženja likovnih umjetnika Bosne i Hercegovine i drugih kulturno-prosvjetnih organizacija. Bio je jedan od prvih predsjednika Savjeta „Bosna-filma“.
Godine 1945. izlaže na prvoj izložbi Udruženja likovnih umjetnika Bosne i Hercegovine.
Krajem decembra 1946. i početkom 1947. godine učestvuje u portretiranju Tita u Beogradu.
Učestvuje u osnivanju Umjetničke galerije koja je otvorena 11. oktobra 1946. godine
U tadašnjem Domu JNA u Sarajevu, 1947. godine, postavlja dva velika platna za ciklus iz narodnooslobodilačke borbe i revolucije: Ustanak i Prelaz preko Neretve. U izvedbi ovih monumentalnih kompozicija pomažu mu njegovi učenici Ljubo Lah i Mario Mikulić koji su ujedno bili i modeli. Izabran je za člana Naučnog društva NR Bosne i Hercegovine, koje je kasnije preraslo u Akademiju nauka i umjetnosti Bosne i Hercegovine. Nagrađen je za slikarstvo vlade NR BiH i Savezne vlade FNRJ za crtež.
Kao predstavnik Jugoslavije učestvuje na Prvom kongresu UNESCO-a u Beču, 1953. godine.
Seli se iz Sarajeva u rodnu Tuzlu, gdje je jedan od inicijatora Kluba kulturnih radnika. Potiče razvitak kulturnog života Tuzle, a do izgradnje Izložbenog paviljona angažira se u organizaciji izložbi umjetnika iz Tuzle i ostalih gradova. Započinje rad na seriji slika sa pijaca.
Od 1956. do 1958. godine radi kartone idejnih rješenja za dekoraciju u radničkom domu „Moša Pijade“ u Tuzli. Mujezinović je naslikao tri medaljona: Na čelu, Kozaračko kolo i Radost pobjede. Pravi prve kartone – skice za fresko-dekoraciju spomenika na Šehitlucima kraj Banje Luke. Crteži su oslikavali historiju NOB-e u Bosanskoj krajini (ali zbog tehničkih razloga freske nisu nikada izvedene).
Godine 1959. sa porodicom se seli u Sarajevo ali veći dio vremena provodi u Tuzli zbog završetka rada na kompozicijama. Započinje rad na velikom platnu Oslobođenje Tuzle 1943. godine (3,40 x 5,50 m) i Borba rudara kod Bukinja (7 x 3 m). U povodu 17. septembra, dana oslobođenja Tuzle, priređena je umjetnikova Četvrta samostalna izložba ulja, crteža i skica. Izloženo je ukupno 40 radova.
Postao je dopisni član Jugoslovenske akademije znanosti i umjetnosti u Zagrebu.
Povodom godišnjice oslobođenja Tuzle i otvaranja prvog namjenski izgrađenog izlagačkog prostora u gradu – Izložbenog salona (1963) izlaže na prvoj izložbi tuzlanskih umjetnika. Angažuje se u osnivanju Galerije istaknutih ličnosti, osnovne škole „Centar“ (danas Međunarodna galerija portreta Tuzla), čiji je idejni tvorac i donator. U formiranju ove galerije (1964) za prvu postavku bilo je odabrano 47 radova od kojih 14 Ismeta Mujezinovića koje je poklonio galeriji. Iste godine završena je slika Oslobođenje Jajca 1943. za vilu „Zagorje“.
Na Prvoj izložbi jugoslovenskog portreta u Tuzli, 1967. godine izlaže Autoportret. Također je zastupljen i na izložbi Jugoslovenska umetnost XX veka 1929-1935. Nadrealizam-socijalna umjetnost. Slika zidnu dekoraciju (3x12 m) za potrebe Radničkog doma u Banovićima. Dekoracija je realizirana u formi četiri medaljona – Husinska buna, Odlazak Husinjana u NOB-u, Oslobođenje zemlje i Poslijeratna izgradnja.
Godine 1973. dodijeljena mu je nagrada ZAVNOBiH-a.
Imenovan je za predsjednika Inicijativnog odbora za osnivanje Univerziteta u Tuzli (1975). Nakon četiri godine rada završio je sliku Oslobođenje Tuzle 1943., posljednju od četiri velike kompozicije iz ciklusa posvećenog narodnooslobodilačkoj borbi.
U organizaciji Umjetničke galerije Bosne i Hercegovine, otvorena je 6. aprila 1976. godine velika retrospektivna izložba Ismeta Mujezinovića.
Za vrijeme boravka Tita u Bugojnu (1977), zajedno sa drugim bosanskohercegovačkim umjetnicima portretirao je tadašnjeg predsjednika Jugoslavije (od 2. do 4. aprila).
Učestvuje u Tuzli na izložbi „Tito u djelima likovnih umjetnika Jugoslavije“ koju je organizirala Galerija jugoslavenskog portreta (danas Međunarodna galerija portreta).
Promoviran je za prvog počasnog doktora nauka Univerziteta u Tuzli.
Godine 1979. održana je Četvrta izložba jugoslovenskog portreta na kojoj je po prvi put ustanovljena nagrada za crtež iz Fonda „Ismet Mujezinović“. Prvi dobitnik ove nagrade je slikar Mersad Berber.
Povodom 75 godina života i 55 godina stvaralačkog rada, u Tuzli je 2. decembra 1982. godine u sastavu Galerije jugoslovenskog portreta otvorena Galerija „Ismet Mujezinović“, muzejsko-galerijska ustanova specijalnog tipa čija će se buduća aktivnost odvijati na nekoliko područja istraživačke djelatnosti, stručno-naučnoj obradi osnovnog umjetničkog fonda, objedinjavanju i sistematizaciji dokumentarnog fonda i vaspitno-obrazovnog rada.
Prva stalna postavka Galerije (danas Atelje) „Ismet Mujezinović“ obuhvatala je 169 eksponata, crteža, grafika, akvarela, i ulja i predstavlja presjek umjetnikovog opusa od njegovih đačkih dana, pa do djela nastalih tokom osme decenije.
Ismet Mujezinović umire 7. januara, a sahranjen je u Tuzli, 10. januara 1984. godine.
Zbirka slika Ismeta Mujezinovića sastoji se od 2085 djela. Djela iz Zbirke nastala su tokom skoro sedam decenija stvaralačkog rada slikara. Cjelokupan slikarov opus podijeljen je u tri stvaralačke faze, a djela iz svake faze zastupljena su u Zbirci.
Prva faza započinje i prije samostalne izložbe 1926. godine u Sarajevu te traje do 1941. godine. U ovoj fazi, fazi ličnog i umjetničkog sazrijevanja, Mujezinović istražuje različite likovne tehnike i teme. Poseban interes iskazuje za temu portreta, prizora sa pijace, akta, starih gradova. Iz ovog perioda izdvaja se portret Husein efendije Hafizovića (1919. godine) slikan tehnikom akvarela, zatim Autoportret iz 1923. godine (ulje na platnu), Izvlačenje mreže (1935., ulje na platnu), Užina na radilištu (1936/37., ulje na paus papiru), Zima u Vojkovićima (1937. ulje na kartonu) i druge.
U likovnom smislu, na prvim slikama dominira jasna i definirana forma i potez, koja će kasnije, pod utjecajem konstruktivizma, prerasti u naglašene geometrijske oblike (na primjer, kompozicija Skrad iz 1929. godine, u privatnom vlasništvu). Potom, nakon postakademskog perioda i boravka u Parizu, Mujezinovićeve slike, svojevrsne bilješke svakodnevnice, poprimaju pečat impresionizma [na primjer, Pred crkvom (Procesija), 1938].
Druga faza podudara se sa historijskim dešavanjima u Evropi (1941 – 1945) te je nazvana i ratnom fazom. Slikar, koji učestvuje u narodnooslobodilačkoj borbi, bilježi dešavanja sa ratišta u (bivšoj) Jugoslaviji. U ovom periodu nastaje veliki broj crteža i akvarela, koji su tokom ratnih dešavanja uništeni ili zagubljeni. Također, slikar svoj interes usmjerava na teme iz ratnog okruženja: zbjegove, ranjenike, kolone, partizanske kurire i mjesta zahvaćena ratom. Nekoliko sačuvanih crteža pored likovne imaju i historijsko-dokumentarnu vrijednost – u novembru 1942. godine Mujezinović prisustvuje Prvom zasjedanju AVNOJ-a gdje slika portrete učesnika, a iste godine pravi kartu Bihaćke republike.
Period od završetka Drugog Svjetskog rata do slikareve smrti pripada trećoj fazi.
U ovoj fazi slikar se usmjerava ka socrealizmu i tematici vezanoj za Narodnooslobodilačku borbu. U godinama poslije rata, Mujezinović je započeo i oslikao dva ciklusa – Prelaz preko Neretve i U slavu boraca Sutjeske. Pored ovih ciklusa, slikar obnavlja zanimanje za autoportret, ali za razliku od slika iz prve faze, slikarov rukopis na ovim kompozicijama je smio i ekspresivan (na primjer, Autoportret sa spomenicom, 1966/70.).
Ismet Mujezinović stvarao je u različitim likovnom tehnikama. U Zbirci Međunarodne galerije portreta sačuvan je veliki broj crteža olovkom, ugljenom, flomasterom, tušem, zatim slika izrađenih u tehnici akvarela, gvaša, tempere, ulja na platnu uz samo jednu sačuvanu litografiju (Djevojka sa nanulama, 1925/30.).
Zbirka slika Ismeta Mujezinovića iz Međunarodne galerije Portreta u Tuzli predstavlja najpotpuniju sačuvanu zbirku slikarevog opusa.
Projekat „Predstavljanja i afirmacije nacionalnih spomenika Bosne i Hercegovine sa područja Tuzlanskog kantona u elektronskim i drugim aktuelnim medijima“, tokom 2018. godine, provodi Zavod za zaštitu i korištenje kulturno-historijskog i prirodnog naslijeđa Tuzlanskog kantona, uz saglasnost i podršku nadležnog Ministarstva za kulturu, sport i mlade TK.
